“De afgelopen jaren is de linkse politiek-correctheid vrijwel uit het politieke en publieke debat verdwenen. … Maar is met het verdwijnen van de linkse politiek-correctheid ook de tolerantie toegenomen jegens andersdenkenden, jegens meningen, die je afkeurd? Naar mijn mening niet. … De politiek-correctheid [is] niet … verdwenen, maar [heeft] zich … verplaatst. Riskeerde je vroeger het etiket ‘racist‘ als je uitspraken deed die de goegemeente niet bevielen, nu riskeer je dat je een fundamentalist of terrorist wordt genoemd of dat je met de dood wordt bedreigd. Dat lijkt me niet echt een verbetering. …

Je ziet dat vooral politieke populisten profijt van hebben dat ‘alles kunnen schreeuwen wat je denkt’ een deugd is geworden. Naar mijn idee zet de verabsolutering van de vrijheid van meningsuiting twee essentiële waarden van de democratische samenleving onder druk. Om te beginnen: bij de vrijheid van meningsuiting hoort ook de vrijheid van intellectuele twijfel, en de vrijheid om het waarheidsgehalte van uitspraken aan een permanent, kritisch onderzoek te onderwerpen. In een publieke en politieke cultuur waarin het hoogste woord ook al snel het laatste woord is, boeten twijfel en waarheidsonderzoek aan populariteit in.

En bovendien: als je eigen gelijk, het eigen vrije woord wordt verabsoluteerd, dan wordt een dialoog met andersdenkenden moeilijk. Een werkelijk democratisch debat kan alleen plaatsvinden als de deelnemers ervan zich willen verplaatsen in de – zelfs afkeurenswaardige – argumenten van de ander.

Mijn indruk is dat de waarden van ‘openlijk twijfelen aan het eigen gelijk’ en ‘je kunnen verplaatsen in een ander’ in Nederland … niet heel erg in de mode zijn.

Zoals Franklin D. Rossevelt ooit opmerkte in zijn Four Freedoms-lezing, kan echte vrijheid alleen bestaan, als mensen gevrijwaard worden van angst. Zolang mensen bang zijn, om uitgestoten, weggehoond of zelfs uitgezet te worden omdat ze weerzinwekkende meningen hebben in de ogen van anderen, of er simpelweg niet naar hen geluisterd wordt, dan zijn we niet vrij genoeg.”

aus: Femke Halsema: Niet zomaar alles schreeuwen wat je denkt. reactie op de openingstoesprak van Theodore Dalrymple, Nacht van de vrijheid, Amsterdam, 30. Juni 2007. Hier in: dies.: Zoeken naar vrijheid. Amsterdam: Bert Bakker 2011, S .121-125.

07/14