“Iedereen lijkt de analyse te delen dat westerse samenlevingen aan het splijten zijn. Maar er bestaan verschillende ideeën over in welke kampen die samenlevingen dan wel uiteenvallen. … Er is een ware ideeënstrijd bezig over waar de nieuwe breuklijn doorheen de maatschappij nu eigenlijk precies loopt. Die strijd is belangrijk. Wie zijn interpretatie over de belangrijkste breuklijn van deze tijd kan opleggen, bepaalt ook welke antwoorden daarop zullen worden gegeven. …

[1] Volgens The Economist is dit de politieke breuklijn die we over de westerse wereld zien opduiken: niet langer tussen links en rechts maar tussen ‘open‘ en ‘gesloten’ maatschappijvisies. … En kijk, die weekend tweette Vincent Van Quickenborne al: “Feit dat Bart Staes en Donald Trump tegen TTIP (het vrijhandelsverdrag waarover de EU en de VS onderhandelen, nvdr) zijn, bewijst hoe ‘closed’ hun ideologieën zijn.” … De nieuwe breuklijn die door de maatschappij loopt karakteriseren als open versus gesloten heeft dus gevolgen: wie voor een open en tolerante maatschappij is op cultureel vlak kan niet tegen vrijhandel zijn, en omgekeerd. …

Dus is niet iedereen het eens met die karakterisering van de nieuwe breuklijn. En proberen anderen het maatschappelijk conflict op andere manieren te framen. Wat hebben we de voorbije jaren en maanden zoal zien passeren?

[2] Na de crisis lanceerde de Occupy-beweging de slogan ‘Wij zijn de 99 procent‘. Op die manier werd de breuklijn getrokken tussen de 1 procent van de bevolking die zich heeft verrijkt op de rug van die andere 99 procent. …

[3] Dat frame van Occupy werd echter al snel gekaapt door de Tea Party. Die vormde het om tot de breuklijn soccer moms (gewone, hardwerkende Amerikanen) versus de elite. Die breuklijn bevolking-establishment wordt vandaag aan de radicalere uiteinden van zowel de linker- als rechterzijde van het spectrum gebruikt, waarbij respectievelijk de economische en culturele kloof tussen het ‘gewone volk‘ en de elite wordt benadrukt.

[4] Nog een ander frame is het puur culturele, waar de nadruk wordt gelegd op de natie of de (westerse) beschaving die wordt bedreigd door vijandige elementen binnen en buiten de grenzen. Sinds de vluchtelingen– of opvangcrisis en de aanslagen maakt deze interpretatie uiteraard opgang en valt ze alsmaar meer samen met een veiligheidsdiscours.

Elk van deze frames leidt tot andere oplossingen. Door de Occupy-bril moeten we vooral de financiële wereld aan banden leggen en de welvaart herverdelen, en dan komt alles goed. Door het anti-establishmentperspectief hebben we vooral andere leiders nodig, welk (incoherent) programma die soms ook vooropstellen. Door de culturele bril moeten we vooral inzetten op het verdedigen van onze waarden, waarover intern ook het best niet te veel discussie wordt gevoerd.

Wie erin slaagt om het denken over onze maatschappij en haar belangrijkste uitdagingen te framen langs een bepaalde breuklijn, plaatst zichzelf in een zetel voor de nabije toekomst. Eens de breuklijn relatief vastligt, gaat het debat over de juiste en wenselijke concrete beslissingen die moeten worden genomen, niet meer over wat de uitdagingen ook weer zijn.

[5] Tot slot: in deze woelige, vloeibare tijden waarin op het scherp van de snee een ideeënstrijd wordt gevoerd, lijkt het midden het moeilijk te hebben om uit de verf te komen. Al hebben sommigen uit dat midden daar ook een oplossing voor bedacht. De huidige breuklijn, stellen zij, gaat tussen zij die willen verbinden en zij die willen polariseren.”

aus: Ferdi De Ville: Er is een ware ideeënstrijd bezig over waar de nieuwe breuklijn doorheen de maatschappij nu eigenlijk precies loopt. De Morgen Online 2.8.16 (im Internet)

08/16